In het ABC van Nederlandse straatnamen komt elke week een
bijzondere straatnaam in Nederland aan bod. Deze week is S aan de beurt: de Schuddegeest in Den Haag.
De Archipelbuurt is een leuk stukje Den Haag. Er hangt een
rustige sfeer, ondanks dat de wijk tegen het centrum van de Hofstad aangebouwd is.
Misschien is ‘Hofjesstad’ een betere bijnaam voor de Residentie. Want het barst in deze hoek van de leuke, negentiende-eeuwse
hofjes. Eentje heet, heel grappig, de Malle Molen. Ernaast, nog spannender, de Schuddegeest.
De laatstgenoemde is oorspronkelijk een wooncomplex voor arbeiders,
gebouwd tussen 1854 en 1886. Het is een van de oudste voorbeelden van moderne sociale
woningbouw in Nederland. Veel ouder zijn wel hofjes die door liefdadigheid werden
betaald, maar hier is sprake van bouw door een heuse woningbouwvereniging. Die
heette, nog heel mooi negentiende-eeuws, ‘Vereeniging tot verbetering der
woningen van de arbeidende klasse’
Spoken?
De oorsprong van de naam van het arbeidershofje gaat nog
verder terug. Al in de zeventiende eeuw heette het landgoed, dat op deze plek
lag, Schuddegeest. De huidige Javastraat, vlakbij het hofje, heette tot 1830 de
Laan van Schuddegeest. Waarden hier ooit bevende spoken rond? Nee. ‘Geest’ is
ook een benaming van een bepaalde grondsoort: oude zandgrond, meestal op
afgegraven duinen. De term is ook te herkennen in plaatsnamen als Uitgeest en
Oegstgeest.
Het eerste deel, ‘Schudde’ slaat op de tarieven van het
vroeger nabijgelegen Scheveningse veer. De veerman zette zijn klanten af, letterlijk en figuurlijk. Je werd als het ware leeggeschud. ‘Schuddegeest’
betekent dus eigenlijk ‘De zandgronden waar de veerman je geld aftroggelt’. In
Zeeland ligt het gehucht Schuddebeurs, waarvan de naam een hierop gelijkende
oorsprong heeft.
WC
De eerste bewoners van het hofje in 1854 werden overigens ook redelijk
uitgeschud. Een benedenwoning in de Schuddegeest kostte in het begin wel 1
gulden 25 per week, wat een hoop geld was. Voor dat bedrag kon de verhuurder
niet eens zorgen voor goed werkende WC’s; de riolering deed het pas in 1875. De
meeste woningstichtingen van nu zijn toch beter. Hoewel..?
(Over de Malle Molen een volgende keer meer…)
Lees ook:De Eerste Doodweg is dood en weg
Lees ook:Je bent waar je woont
Lees ook:Arme Uiterste Stuiver
Lees ook:Nieuw plus nieuw is niet meer nieuw
Lees ook:Het huis van de stier in middeleeuws Oss