Het liedje Altijd Is Kortjakje Ziek heb ik opgezocht. Onderzoekster Heleen van den Bos toonde aan dat het liedje verwijst naar een werkelijk bestaande joodse dame, Rachel Valderappus, die brugtoiletten schoonmaakte in Amsterdam in de 18e eeuw en vaak beschonken was. Kortjakje komt van cognacje. Daarnaast was ze wellicht ook prostituee. Ze lag dus in bed (ziek) en ging Zondags weer braaf naar de kerk. Het liedje is erg veranderd in de loop der tijd. Wie het liedje schreef is onbekend. De Vlamingen hebben er ook een variatie op in oude schoolboekjes. In hun ogen was Kortjakje een mannelijk boefje, die zijn broek vol zilverwerk had zitten…Dit bleek een mondegreen te zijn, Kortjakje is wel degelijk een dame. Mozart schreef in 1778 12 variaties op de melodie. En je kunt er ook andere teksten op vinden zoals het Engelse Twinkle Twinkle Little Star, en het Franstalige Non Je Dirai Maman…Zelf dacht ik jarenlang dat het kind doodziek was. Eindelijk, dat is nu meteen afgelopen.
Lees ook:MaDiWoDo varieert er op los
Lees ook:Klankyoga
Lees ook:Meer overwicht op publiek door ogen sluiten
Lees ook:Nog meer boerka’s
Lees ook:Trek-tocht
Kortjakje was in de 17e en 18e eeuw de spotnaam voor een alcoholist, maar die naam heeft niets met een cognacje te maken. ‘Kort’ was de naam voor een borrel (vergelijk: shortdrink en longdrink) en ‘jakie’ is en van de vele namen van de duivel. Kortjakje betekent dus letterlijk ‘drankduiveltje’. De hoofdpersoon uit het lied was een Joodse vrouw (Ragel/Rachel is een Joodse naam) en haar bijnaam luidde Ragel Valderappus. Valderappus is Jiddisch voor schorremorrie. Ragel was absoluut geen prostituee. Er zijn versies van het lied in omloop met teksten als: ‘s Zondags komt meneer pastoor, daar spreidt zij haar beentjes voor. Die versies zijn echter veel jonger dan de huidige tekst en waarschijnlijk ontstaan op een schoolplein of op een drankfeest. In de oorspronkelijke versie van het lied was Ragel in elk geval toiletjuffrouw en zeker geen prostituee. Het lied wordt uitgebreid besproken op https://bertvanzantwijk.wordpress.com/, een website over volksgebruiken en volksliedjes.