Ik moest eens een toespraak houden in een Oost-Vlaams dorp. Ter voorbereiding zat ik samen met lokalo Koen aan een goed glas tripel op een plaatselijk terras. "Ik zal de mensen vertellen hoe leuk ik het hier vind", zei ik. Koens gezicht betrok meteen. "Leuk moet je hier nooit gebruiken", waarschuwde hij. "Het is een leeg, nietszeggend, typisch Hollands woord. Bah."
Koen heeft wel gelijk. Als vroeger mijn moeder aan mij vroeg hoe het op school was, zei ik ‘leuk’. Om van haar af te zijn. Als ik een artikel schrijf en de redacteur zegt: "Leuk stukje", weet ik niet of het geplaatst wordt. En als ik hoor dat een dame me leuk vindt, kan dat betekenen dat ze hopeloos verliefd op me is. Maar het kan ook betekenen dat ze me niet heel vervelend vindt.
Leuk is een heel lauw woord. Een vergemakkelingswoord. In plaats van allerlei gradaties als ‘aardig’, ‘fantastisch’, ‘hilarisch’ of ‘adembenemend’ kun je gewoon ‘leuk!’ zeggen. Te vaak het woordje roepen is een teken van taalarmoede. Of van desinteresse. Leuker kunnen we het niet maken. Wel makkelijker.
Een taalkundige, genaamd Vivien Waszink, is op ‘leuk’ afgestudeerd. Niet minder dan 175 pagina’s heeft ze gewijd aan het vierletterige woordje. Zij constateert dat leuk inderdaad een lauw woord is. "De geringe emotionele beladenheid van leuk valt misschien wel te rijmen met de vermeend verstandelijke instelling van de Nederlander en zijn nuchterheid", schrijft ze in een artikel over ‘leuk’.
Dat het vaak gebruikt wordt, is een feit. Maar liefst 7.620.000 keer kan Google het vinden op het www. Als je daarbij bedenkt dat onze zuiderburen kennelijk het woord mijden en Google lang niet alles vindt, is dat veel. Het is een leuke wereld, kennelijk. Leuk is trouwens ook de naam van een Zwitsers dorpje met een actieve jodelclub, maar dat terzijde.
Opmerkelijk is dat de oorspronkelijke betekenis van leuk ‘lauw’ was. Leuk water is volgens Van Dale een ‘lauw sopje’. In 1709 betekende het ‘doodkalm’, aldus het lijvige woordenboek. Later veranderde de betekenis in ‘traag, flegmatiek’ en uiteindelijk kreeg het de betekenis die het nu heeft. Een erg lauwe manier van iets leuk vinden, dus. In jongerentaal betekent ‘lauw’ trouwens ‘leuk’. "Wat een lauw sopje" betekent misschien nu wel "Wat een goede plek om te zwemmen."
Tijdens de toespraak in het Oost-Vlaamse dorp vertelde ik dan ook dat ik het er heel gezellig vond. De reactie van het gehoor hierop was echter lauw. Niet leuk? Juist. "Ook al zo’n verschrikkelijk Hollands woord, dat gesellig", mopperde Koen.
Link:
Lees ook:Chill is uit, lauw is in
Lees ook:Ongezouten
Lees ook:Voetbalcommentatoren spreken in ellipsen
Lees ook:Vies woord: brulboei
Lees ook:Cursus Maastrichts voor beginners