In het ABC van Nederlandse straatnamen komt elke week een
bijzondere straatnaam in Nederland aan bod. Deze week is Z aan de beurt: de Zwingelput in Maastricht.
Jarenlang had ik een verkeerd beeld bij de straatnaam Zwingelput. Wat een put is, weet iedereen. Bij een ‘zwingel’ dacht ik aan een zwengel, waarmee je de emmer uit de diepte naar boven kon halen. Ik zat er helemaal naast.
Nou ja, niet helemaal. Want de ‘put’ in deze straatnaam is inderdaad afkomstig van een gat in de grond om aan water te komen. Die lag hier al in 1424. De nu nog steeds zeer pittoreske straat met witgekalkte gebouwen heette toen Swyngelputte. ‘Zwingelen’ of ‘swingelen’ is het bewerken van vlas.
Roten, hekelen en repelen
Vlas is een gewas waarvan isolatiemateriaal, linnen, touw en lijnzaad kan worden gemaakt. Het is op allerlei manieren te bewerken. Het vakjargon van vlasbewerkers staat bol van de mooie woorden, zoals roten, hekelen en repelen. Zwingelen komt neer op het verwijderen van vezels van het vlas. Wie meer wil weten over vlasbewerking en de bijbehorende woordenschat, kijke hier.
Anno 2006 is de Zwingelput een stille straat. Alleen wat studenten van de faculteit die hier ligt bevolken het hoekje. Je kunt je nauwelijks voorstellen dat hier vroeger uitgebreid werd gezwingeld, gerepeld en gehekeld.
Foto: stroomversnelling in de Jeker, vlakbij de Zwingelput.
Lees ook:Een straat met zintuigen
Lees ook:Blauwehandstraat
Lees ook:Nonnen genoeg voor de Lange Jufferstraat
Lees ook:Deze straat is wel degelijk een straat
Lees ook:Helleke zou moeten hellen